C.E Ass, Nicolo, 20 octobre 1989, Rec. 190, concl. Patrick Frydman, p. 191-199; Pellet, Alain, ve Alina Miron. Les grandes décisions de la jurisprudence française de droit international public. Dalloz, 2015., s. 16 vd; Dikmen, Pınar. “Fransız Anayasa Konseyinin Uluslararası Andlaşmaların Denetimine İlişkin Genel Yetkileri.” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 25.2: 697-715; Dalloz veritabanı 2020.
- Fransız Anayasasının 55. maddesi uyarınca usulüne göre uygun bulunan ve onaylayan andlaşma ve anlaşmalar, yayımlandıklarından itibaren kanunlardan üstündürler.
- Anayasanın bu açık hükmü çerçevesinde Anayasa Konseyi, 1975 tarihli kararında bir uluslararası andlaşma – kanun çatışmasının kendi nezdinde çözümlenecek bir sorun olmadığını belirterek, bu iki norm arasındaki çatışmanın diğer yargı yerleri tarafından çözümlenmesi gerektiğine karar vermiştir[1].
- Ancak Anayasa Konseyinin bu kararına rağmen Fransız Danıştayı uzun yıllar boyunca uluslararası andlaşmaların kanunlar karşısındaki pratik üstünlüğünü kabul etmekte direnmiştir.
- Bu üstünlüğün kabul edildiği ilk karar olan 1989 tarihli Nicolo kararının konusunu Bay Nicolo’nun 18 Haziran 1989 tarihinde düzenlen Avrupa Parlamentosu seçimlerine ilişkin yaptığı itiraz oluşturmaktadır. Başvurucu Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu üyelerine AP seçimlerine oy kullanma yetkisi tanıyan ilgili yasanın Roma Andlaşması’na aykırı olmadığına karar vermiştir. Fransız Danıştayı, bir kanunun anayasaya aykırı olduğu iddiasının kendi nezdinde tartışılacak nitelikte olmadığı yönündeki içtihadından vazgeçerek:
“Anayasanın 55. maddesinin hükümleri uyarınca, uluslararası andlaşmalar ile sonradan kabul edilenler de dahil olmak üzere, Fransız yasaları arasındaki uyuşmazlığı denetlemek, idari yargıçlara aittir. “
yorumunu kabul etmiştir.
Sonuç olarak Nicolo içtihadından beri Fransız Danıştayı, kanunların uluslararası andlaşmalara uygunluğu denetimi olarak nitelendirilen “conventionalité” denetimini fiilen gerçekleştirmektedir.
Pınar Dikmen
[1] Décision n° 74-54 DC du 15 janvier 1975.